کاربردهای نهان نگاری و انواع روش های آن
حوزه های بسیاری از نهـان نگـاری بـه عنـوان ابـزاری جهـت کنتـرل حـق رونوشـت، اسـتفاده غیرمجـاز، تکثیـر غیرمجـاز، انتقـال اطلاعـات بـه صـورت امـن، امنیـت اطلاعـات دیجیتـال، اثبـات مالکیـت و... بهـره مـی جوینـد. از مهـم تـرین کاربردهای نهان نگاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
*** کاربردهای نهان نگاری:
پزشکی:
یکـی از کاربردهـای مناسـب تکنیـک نهـان نگـاری، ذخیـره اطلاعـات پزشـکی بیمـار بـه همـراه مشخصـات DNA و در تصویری از وی می باشد. این کـار عـلاوه بـر کـاهش داده هـای ذخیـره شـده بـه صـورت پراکنـده جسـتجو و دسـتیابی بـه اطلاعات بیمار را نیز تسهیل می نماید.
مدیریت و شناسایی محتوا:
سرعت ارسال
اطلاعـات از طریـق اینترنـت فرصـتهای تـازه ای را هـم بـرای فـراهم آورنـدگان ایـن
اطلاعـات و هـم مصـرف کننـدگان آنهـا بـه وجـود آورده اسـت. داده هـای موجـود در
فایلهـا اغلـب بـا کپـی کـردن، دسـتکاری و انتقـال دادن از فرمتی به فرمت دیگر از
بین می رونـد و در صـورت عـدم شناسـایی معتبـر، محتـوا بـه سـادگی قابـل کپـی،
تغییـر و حتـی ممکن است بدون اجازه فراهم آورنـده بـه اشـتراک گذاشـته و یـا
فروختـه شـود. نهـان نگـاری دیجیتـال امکـان شناسـایی موثر محتوا را با ارائه یک
هویت دیجیتال منحصربه فرد بـه تمـام اشـکال محتـوای رسـانه ای قـادر مـی سـازد.
ایـن هویـت که نوعی نهان نگـاره محسـوب مـی شـود، در داخـل محتـوا قـرار گرفتـه و
در برابـر هرگونـه انتقـال مقاومـت میکنـد. آنهـا برای انسان غیـر قابـل مشـاهده بـوده
و بـه سـادگی توسـط کامپیوترهـا، شـبکه هـا و طیـف گسـترده ای از دسـتگاه هـای
دیجیتال قابل فهم و شناسایی هستند. ایـن نهـان نگـاره مـی توانـد شـامل اطلاعـاتی
در مـورد مالکیـت، چگـونگی اسـتفاده
و یا هر چیزی که صاحب اثر تمایل به
چاپ دارد باشد.
حفاظت از موسیقی و ویدیو:
سرقت هنری فیلم، موسیقی و ویدیو یـک مشـکل چنـد میلیـارد دلاری اسـت کـه رشـد مـدل هـای بـرای ارائـه سـرگرمی به مردم را تضعیف نموده و تقریبا گریبان گیـر تمـام فعـالان در صـنعت سـرگرمی شـده اسـت. بـه منظـور محـدود کـردن کنترل دسترسی و استفاده از مطالب و کپـی بـرداری غیرمجـاز و توزیـع مجـدد محتویـات دیجیتـال، فنـاوری فرمـت هـای دیجیتال به کـار گرفتـه شـده بـرای فـروش یـا اجـاره رسـانه هـای صـوتی و تصـویری بـه مصـرف کننـدگان- مثـل DVD و دیسک های Blue Ray را با فناوری حفاظت از محتـوا ترکیـب مـی کننـد. در ایـن راسـتا نیـز بـا افـزودن لایـه امنیـت بـه محتوای موسیقی و ویدیو از استفاده غیرمجـاز جلـوگیری مـی شـود. ایـن لایـه امنیـت بـا جاسـازی نهـان نگـاره در محتـوا ایجاد می شود و دستگاه های دیجیتال موقـع پخـش یـا کپـی ایـن نهـان نگـاره را خوانـده و در صـورت اسـتفاده غیرمجـاز با پیغام خطا از ادامه پخش و یا عملیات کپی برداری جلوگیری می کنند.
استفاده در قانون و جلوگیری از سرقت:
با استفاده از نهان نگاری در قـانون توانـایی مالـک در تشـخیص و پاسـخ بـه سـو اسـتفاده از دارایـی هـایش را افـزایش داده است. نهان نگاری قانونی نه تنها برای جمع آوری شـواهد بـرای پرونـده کیفـری کـه بـرای اجـرای توافـق نامـه بـین مالـک و شرکت ها و افرادی که قصد استفاده از محتوا را دارند استفاده می شود.
ارتباطات مالکیت و حق رونوشت:
امـروزه تکثیـر
محتـوای دیجیتـال بـرای اسـتفاده اطلاعـاتی مصـرف کننـدگان ، سـرگرمی در
کامپیوترهـا و گوشـی هـای همـراه و سـایر دسـتگاه هـای دیجیتـال همچنـان ادامـه
دارد. در فرهنـگ مجـازی امـروزه مـا دیجیتـال بـه معنـای اولیـه برقراری ارتباط و
بیان است. در این میان شما به عنـوان یـک شـرکت رسـانه ای جهـانی و یـا عکـاس آزاد
نیـازی مبـرم بـه حق رونوشت دارید. حفاظت از حقـوق صـاحب اثـر در حـوزه عکاسـی بـه
نوبـه خـود مـی توانـد یکـی دیگـر از کاربردهـای نهان نگاری داده ها باشد. روش
مرسوم عکاسان بـرای بیـان مالکیـت تصـویر، درج امضـا بـه صـورت قابـل مشـاهده بـر
روی تصویر است. با این حـال در اکثریـت مـوارد ایـن کـار بـه ماهیـت و روح عکـس
آسـیب وارد مـی کنـد در نتیجـه یـا از درج آن صرف نظر می کننـد یـا آن را بـه
صـورت کوچـک در یکـی از گوشـه هـای تصـویر الصـاق مـی نماینـد. در ایـن صـورت
امکان استفاده بدون مجوز از تصویر
وجود داشـته و اثبـات حقـوق معنـوی بسـیار مشـکل خواهـد شـد. امـا در صـورتی کـه
امضای رقمـی عکـاس یـا صـاحب تصـویر بـه صـورت نهـان نگـاری شـده درون تصـویر درج
گـردد میتوانـد راه حـل بسـیار مناسبی برای پیگیری دعاوی حقوقی مالکیت معنوی
باشـد. ایـن نـوع از نهـان نگـاری نیازمنـد روشـهایی اسـت کـه نسـبت به تغییرات در
تصویر، تبدیل فرمت و فشرده سازی مقـاوم باشـند تـا شـخص خاصـی نتوانـد بـا اعمـال
تغییـرات در تصـویر امضای صاحب اثر را حذف نماید.
امنیت اسناد و تصویر:
در دنیای یکپارچه امروزی تصـاویر و اسـناد بـه طـور گسـترده و بـا سـرعت در حـال ارسـال هسـتند. ایـن اسـناد و تصـاویر ممکـن اسـت در تظـاهرات هـای مردمـی مختلـف از طریـق پسـت الکترونیکـی و اینترنـت فرسـتاده شـوند. ایـن در حـالی است که کنترل و حفاظت از اطلاعات حساس و محرمانه به امـری غیـر ممکـن تبـدیل مـی شـود. در ایـن بـین شـرکت هـا دید ضعیفی در مورد اینکه اسنادشـان بـه کجـا و چـه کسـی ارسـال مـی شـود دارنـد. نهـان نگـاری دیجیتـال شـرکت هـا وصاحبان نام تجاری را قادر می سـازد یـک شناسـه منحصـر بـه فـرد دیجیتـالی را در اسـناد محرمانـه و تصـاویر دیجیتـال جاسازی کنند. به عنوان مثـال بـه هـر سـند محرمانـه مـی تـوان یـک نهـان نگـاره منحصـر بـه فـرد را قـرار داد تـا از سـو استفاده های احتمالی جلوگیری شـود. نویسـندگان مقالـه [1[ روشـی را ارایـه نمـوده انـد کـه بـر اسـاس آن یـک کپـی از اطلاعات مورد چاپ بر روی یک سند به صورت نهان نگـاری شـده درون همـان سـند چـاپ مـی گـردد. بـه ایـن ترتیـب در صورت اعمـال هـر گونـه تغییـر در مـتن و حـذف یـا تغییـر بخـش هـایی از آن امکـان پیگیـری و بازیـابی اطلاعـات اصـلی وجود خواهد داشت.
تایید محتوا و اشیا (شامل شناسه های دولت):
تاثیر جعل هم در درآمد از دست رفته و هـم در تقلـب بـه مصـرف کننـده مـی توانـد موجـب بـه خطـر افتـادن شـهروندان شود. این مشکل جهانی که در حال رشد هم مـی باشـد صـنایع متعـدد را تحـت تـاثیر خـود قـرار داده اسـت. نهـان نگـاری دیجیتال که به عنوان بخشـی از یـک رویکـرد امنیتـی لایـه بنـدی شـده ارتبـاط داشـته و مـورد اسـتفاده قـرار مـی گیـرد، می توانـد عامـل بازدارنـده قـوی و مـوثری در جعـل و تقلـب و کمـک بـرای حـل ایـن مشـکل پرهزینـه و چـالش برانگیـز باشد. بـه نحـوی کـه بـا قـرار دادن نهـان نگـاره هـایی کـه تنهـا دسـتگاه هـای مجـاز قـادر بـه تشـخیص و دسترسـی بـه اطلاعات هستند، به مقابله با این مشکل پرداخت.
تحت نظرگرفتن:
در طی چند سال گذشته تعداد کانـال هـای رادیـویی و تلویزیـونی در ارائـه مطالـب بـه طـور قابـل تـوجهی افـزایش یافتـه است و دامنه آن همچنان به رشـد نمـایی خـود ادامـه میدهـد. بـا چشـم انـدازی بـه تغییـر سـریع برنامـه هـای رادیـویی و تلویزیونی سوالی که مطرح می شـود ایـن اسـت کـه چگونـه صـاحبان محتـوا مـی تواننـد دارایـی هـای رسـانه ای خـود را مدیریت کنند. به نظر میرسد در پاسخ به ایـن پرسـش نیـز نهـان نگـاری ابـزاری کارآمـد باشـد. بـا قـرار دادن نهـان نگـاره در رسانه رادیویی یا تلویزیونی صـاحب محتـوا بـه صـورت دقیـق از زمـان، مکـان و مـدت پخـش و اینکـه ایـن کـار را چـه کسی انجام میدهد، مطلع مـی شـود. ایـن تغییـر در رسـانه توسـط قـوه ادراکـی انسـان قابـل تشـخیص نبـوده و در صـورت دستکاری موجب پایین آمدن کیفیت محصول رسانه ای می شود.
حسابرسی توسعه یافته:
همه رسـانه هـای دیجیتـال همچنـان بـه تکثیـر و گشـودن راهکارهـای جدیـد بـه روی موسسـات و سـایت هـا ادامـه مـی دهند. این امر نه تنها باعـث ایجـاد یـک چـالش بـزرگ بـرای صـاحبان محتـوا و توزیـع کننـدگان دارایـی هـای رسـانه ای شده بلکه شرکتها و سازمانهایی را که نیاز بـه ردیـابی مفروضـات رسـانه ای و ارائـه گـزارش ممیـزی دقیـق جهـت انعکـاس منصفانه دارایی ها دارند را بـه چـالش کشـیده اسـت. نهـان نگـاری دیجیتـال بـرای حسابرسـی بـه تمـام کـاربران توانـایی اسـتفاده و بررسـی حسـابداری و مـدیریت بسـیار دقیـق را ارائـه مـی دهـد. در ایـن سیسـتم توزیـع کننـدگان و صـاحبان محتـوا میتواننـد در هـر دارایـی مجـاز نهـان نگـاره منحصـربه فـردی را جاسـازی کـرده و ایـن امکـان را بـرای نـرم افـزار حسابرسی فراهم آورد که در صورت ترکیـب ایـن دارایـی هـا بـه طـور خودکـار و در کوتـاه تـرین زمـان ممکـن مالـک هـر دارایی را تعیین نماید.
استفاده به جای بارکد:
بـا پیشـرفت فنـاوری و فراگیرشـدن امکانـات چـاپ و تصـویربرداری رقمـی، روش هـای نهـان نگـاری کاربردهـای جدیـدی نیز یافته اند. در سـال 2007شـرکت فوجیتسـو سیسـتمی را بـر روی گوشـی هـای موبایـل ارایـه داد کـه از طریـق آن بـا اسـتفاده از دوربـین و پردازنـده نـه چنـدان پیشـرفته موبایـل مـی توانسـت اطلاعـات نهـان سـازی شـده در تصـاویر چـاپ شده در مجله را پردازش نموده و این اطلاعات را در اختیار کـاربر قـرار دهـد. ایـن سیسـتم کـه امـروزه نمونـه هـای بسـیار پیشرفته تر آن نیز ایجاد شده است می توانـد در آینـده نیـاز بـه اسـتفاده از بارکـد و نشـانه هـای خـاص را بـه کلـی حـذف نموده و تمامی اطلاعات مورد نیاز به صورت نهان سازی شده در تصاویر ظاهر شوند.